Maletgs da lieus na represchentan betg mo l'istorgia, els furman er il spazi da viver actual. Els posiziuneschan ils umans e stgaffeschan patria. Tar in maletg dal lieu tutgan ultra dals edifizis er vias, plazzas, ierts, parcs e cultira. Sch'in maletg dal lieu è degn da vegnir protegì, vegn determinà tras la qualitad da quests elements, ma er tras lur relaziun l'in cun l'auter. La tgira e l'ulteriur svilup cun quità da noss maletgs da lieus contribueschan a la qualitad da noss ambient construì ed a noss bainesser.
La protecziun da maletgs da lieus vegn garantì en Svizra tras il dretg da planisaziun. Cumpetentas per quai èn en emprima lingia las vischnancas. Ellas designeschan zonas da protecziun e decreteschan prescripziuns da furmaziun. En la gronda part dals cas è il post chantunal spezialisà per la tgira da monuments il post da contact per renovaziuns u per novas construcziuns en maletgs da lieus degns da vegnir protegids.
Sin plaun naziunal s'occupa l'Uffizi federal da cultura (UFC) da la protecziun dal maletg dal lieu. Il UFC elavura l'Inventari federal dals lieus svizzers d'impurtanza naziunala degns da protecziun, curt ISOS. Il ISOS giuditgescha maletgs da lieus tenor ina scala ch'è unitara en tut la Svizra e designescha ils abitadis ils pli impurtants dal pajais. El è ina basa da planisaziun impurtanta per la Confederaziun, per ils chantuns e per las vischnancas e garantescha in svilup dals abitadis d'auta qualitad.
Ils circa 1200 maletgs da lieus cuntegnids en il ISOS pon vegnir consultads sin il geoportal da la Confederaziun.
