Patrimoni mundial da la UNESCO

Resultats 1 /

‹ › ×

Tscherts bains culturals e natirals èn d'ina valur universala extraordinaria e ston perquai vegnir mess sut la protecziun da tut ils umans. Quests bains vegnan inscrits sin la Glista dal patrimoni mundial da la UNESCO.
La glista sa basa sin la Convenziun davart la protecziun dal patrimoni mundial cultural e natiral. Cun sia deliberaziun l'onn 1972 è la UNESCO sa dada l'incumbensa da mantegnair ils bains culturals e natirals d'ina valur universala extraordinaria per las generaziuns vegnintas. Passa 1100 lieus valan oz sco patrimoni mundial. Questa convenziun è vegnida ratifitgada da quasi tut la cuminanza internaziunala. L'onn 1975 èla Svizra stada in dals emprims stadis che ha suttascrit la convenziun.

Patrimonis mundials en Svizra

13 lieus svizzers èn vegnids inscrits sin la Glista dal patrimoni mundial, 9 da quels sco patrimonis culturals:

L'ovra architectonica da Le Corbusier, ina contribuziun extraordinaria a la moderna

Inscripziun: 2016
17 ovras tschernidas da Le Corbusier en set pajais furman quest bain cultural serial transnaziunal e dattan perditga da l'invenziun d'ina nova lingua architectonica che ha bandunà il passà. Ellas èn vegnidas creadas en la perioda d'in mez tschientaner durant l'uschenumnada «retschertga pazienta» da Le Corbusier. Il cumplex guvernamental a Chandigarh (India), il Museum naziunal per l'art occidental a Tokio (Giapun), la chasa dal docter Curutchet a La Plata (Argentina) u er l'Unité d'habitation a Marseille reflecteschan las novas soluziuns architectonicas che la moderna ha tschertgà en il 20avel tschientaner per dar ina resposta als basegns da la societad. Quests chaus d'ovra genials mussan er, co che l'architectura è vegnida internaziunalisada sin tut il mund.

L'ovra architectonica da Le Corbusier

L'ovra architectonica da Le Corbusier (PDF, 416 kB, 17.12.2020)(avant maun mo en tudestg, en franzos ed en englais)

Las palafittas preistoricas enturn las Alps

Inscripziun: 2011
Quest patrimoni mundial serial consista dad 111 abitadis cun restanzas da palafittas preistoricas en il territori alpin. Las palafittas derivan dal temp da 5000 fin 500 a.C. e sa chattan a rivas da lais e da flums ed en territoris da palì. Mo paucas d'ellas èn vegnidas exchavadas, ils objects chattads dattan però ina invista da la vita quotidiana en l'Europa alpina dal neoliticum e dal temp da bronz sco er enconuschientschas davart la moda da tractar l'ambient da las communitads. 56 abitadis sa chattan en Svizra. Els furman ina gruppa particulara da lieus archeologics spezialmain ritgs e mantegnids fitg bain ed èn funtaunas impurtantas per perscrutar las emprimas societads agraras da la regiun.

Palafittas preistoricas

Palafittas preistoricas (PDF, 347 kB, 17.12.2020)(avant maun mo en tudestg, en franzos ed en englais)

La Chaux-de-Fonds/Le Locle, urbanistica da l'industria d'uras

Inscripziun: 2009
Las citads vischinas La Chaux-de-Fonds e Le Locle èn situadas en cuntradas dal Giura svizzer ch'èn pauc adattadas per l'agricultura. Ellas represchentan in svilup da l'abitadi che dat perditga dals basegns d'ina organisaziun raziunala da l'industria d'uras. Suenter trais incendis gronds èn ellas vegnidas planisadas e realisadas cumplainamain per l'industria d'uras il cumenzament dal 19avel tschientaner. Lur arranschament da las vias en in muster rectangular cun ina maschaida da chasas d'abitar e da lavuratoris correspunda als basegns d'ina cultura dal mastergn d'urer, che ha cumenzà il 17avel tschientaner e ch'exista anc oz. Il patrimoni mundial è in exempel remartgabel da citads bain mantegnidas ch'èn anc adina activas sin in champ monoindustrial. La planisaziun da las duas citads è s'adattada a la midada da la producziun artisanala cun lavur a chasa ad ina industria elavuranta cun las fabricas dal 19avel e 20avel tschientaner. L'industria d'uras en il Giura svizzer ha servì a Karl Marx en «Das Kapital» sco exempel per sia analisa da la repartiziun da la lavur e l'ha incità – cun La Chaux-de-Fonds sco exempel – da furmar la noziun "Citad industriala (Fabrikstadt)".

La Chaux-de-Fonds / Le Locle

La Chaux-de-Fonds / Le Locle (PDF, 357 kB, 17.12.2020)(avant maun mo en tudestg, en franzos ed en englais)

Etude d'impact sur le patrimoine, Parcs éoliens (nur auf Französisch verfügbar) (PDF, 16 MB, 03.10.2022)

Rapport ICOMOS, Parcs éoliens (nur auf Englisch und Französisch verfügbar) (PDF, 229 kB, 03.10.2022)

La Viafier retica en la cuntrada da l'Alvra e dal Bernina

Inscripziun: 2008
La Viafier retica en la cuntrada da l'Alvra e dal Bernina cumpiglia dus trajects da viafier istorics che traversan las Alps svizras sur dus pass. La lingia da l'Alvra da 67 kilometers en il nord da la part nordvest è vegnida inaugurada l'onn 1904. Ella consista d'in ensemble impressiunant da construcziuns cun 42 tunnels e gallarias cuvridas sco er cun 144 viaducts e punts. La lingia dal Bernina cumpiglia sin 61 kilometers 13 tunnels e gallarias sco er 52 viaducts e punts. Il patrimoni cultural dat perditga d'ina utilisaziun exemplarica da la viafier per render accessibel las Alps centralas il cumenzament dal 20avel tschientaner. Las duas lingias da viafier han gì ina influenza sociala ed economica duraivla sin la vita en las regiuns muntagnardas. Ellas furman in ensemble tecnic, constructiv ed ecologic extraordinari e represchentan soluziuns architectonicas e da la tecnica d'inschigneria che s'accordan cun las cuntradas ch'ellas traversan.

La Viafier retica

La Viafier retica (PDF, 379 kB, 17.12.2020)(avant maun mo en tudestg, en franzos ed en englais)

Las terrassas da las vignas dal Lavaux

Inscripziun: 2007
Las terrassas stretgas, purtadas da mirs da crap, s'extendan dal chastè da Chillon sper Montreux fin a l'aglomeraziun ost da Losanna en il center dal chantun Vad sur var 30 kilometers per lung da las costas sid dal Lai da Genevra e cuvran la part sut da las costas stipas sut tranter ils vitgs ed il lai. La viticultura en questa regiun ha cumenzà gia durant il temp roman. Las terrassas actualas da las vignas dateschan però dal 11avel tschientaner, cur che claustras benedictinas e cisterziensas controllavan la regiun. Quest patrimoni è in grondius exempel che mussa, co ch'ils umans han structurà durant tschientaners lur conturns per cuntanscher ina meglra producziun grazia a midaments da la topografia, numnadamain la producziun d'in vin apprezià, ch'è adina stà d'ina gronda impurtanza per l'economia locala.

Lavaux

Lavaux (PDF, 379 kB, 17.12.2020)(avant maun mo en tudestg, en franzos ed en englais)

Ils trais chastels, il mir da defensiun e da la citad da Bellinzona

Inscripziun: 2000
Il patrimoni da Bellinzona consista d'in ensemble da fortezzas che pertgiran il chastè Castelgrande. Quel è situà sin in spelm sur la val dal flum Ticino. Partind da quest chastè protegiva ina retscha da fortezzas l'anteriura citad da Bellinzona e la val dal Ticino. Il segund chastè (Montebello) è er integrà en las fortezzas, il terz (Sasso Corbaro) è vegnì construì en moda isolada sin in nas da grip al sid da l'ensemble.

Chastels da Bellinzona

Chastels da Bellinzona (PDF, 367 kB, 17.12.2020)(avant maun mo en tudestg, en franzos ed en englais)

Châteaux de Bellinzone – Projet de construction d’une nouvelle voie et halte ferroviaires à proximité immédiate du bien - Etude d’impact sur le patrimoine (PDF, 49 MB, 21.06.2021)Avant maun mo en franzos

Genehmigung der Pufferzone (PDF, 185 kB, 16.10.2023)

La citad veglia da Berna

Inscripziun: 1983
La citad da Berna è vegnida fundada il 12avel tschientaner sin la peninsla da la Aara ed è sa sviluppada tenor in concept urbanistic extraordinariamain cler. Ils edifizis da la citad veglia derivan da differentas epocas e cumpiglian en spezial arcadas dal 15avel e bigls dal 16avel tschientaner. La citad medievala è vegnida renovada per gronda part il 18avel tschientaner, ma ha mantegnì ses caracter oriund.

Citad veglia da Berna

Citad veglia da Berna (PDF, 355 kB, 17.12.2020)(avant maun mo en tudestg, en franzos ed en englais)

La claustra benedictina Son Jon a Müstair

Inscripziun: 1983
La claustra Müstair che sa chatta en ina val grischuna è tipica per la renaschientscha carolingica. Ella cuntegna l'ensemble da picturas muralas il pli impurtant da la Svizra (creadas enturn l'onn 800) sco er frescos e lavurs da stuccatura dal temp roman.

Son Jon a Müstair

Son Jon a Müstair (PDF, 367 kB, 17.12.2020)(avant maun mo en tudestg, en franzos ed en englais)

L'areal da la claustra da Son Gagl

Inscripziun: 1983
La claustra Son Gagl è l'exempel perfetg d'ina gronda claustra carolingica ed era dapi il 8avel tschientaner fin a sia secularisaziun l'onn 1805 ina da las claustras las pli impurtantas da l'Europa. Sia biblioteca è ina da las pli ritgas e da las pli veglias dal mund. Ella cuntegna manuscrits prezius, tranter quels sin pergiamina il dissegn d'architectura il pli vegl ch'ins enconuscha. Dals onns 1755 fin 1768 è l'areal da la claustra vegnì transfurmà en il stil baroc. La catedrala e la biblioteca èn las parts integralas las pli impurtantas da quest ensemble architectonic extraordinari che reflectescha l'activitad da construcziun da 12 tschientaners.

Claustra da Son Gagl

Claustra da Son Gagl (PDF, 408 kB, 17.12.2020)(avant maun mo en tudestg, en franzos ed en englais)

Per ils patrimonis natirals svizzers Jungfrau-Aletsch (2001), Monte San Giorgio (2003), Arena tectonica Sardona (2008), Guauds vegls e primitivs da faus da las Carpatas e d'autras regiuns da l'Europa (2021) è cumpetent l'Uffizi federal d'ambient.